Retina yırtılması
Retina, cisimlerin görüntülerinin odaklandığı sinir hücresi tabakasıdır. Göz, retina aracılığıyla algıladığı bilgileri sinir hücreleri vasıtasıyla oksipital lobaya ileterek görme işlevini gerçekleştirir. Ancak retinada meydana gelen travmalar veya yırtıklar, görme işlevinde bozulmalara neden olabilir.
Retina, nörosensoriyel tabaka ve retina pigment epiteli olmak üzere iki kısımdan oluşur. Retina yırtılması, retina dekolmanı olarak adlandırılır ve nörosensoriyel tabakanın retina pigment epiteliyle ayrılması anlamına gelir. Retina dekolmanı, regmatojen (yırtıklı), traksiyonel (çekintili) ve eksudatif (seröz) olmak üzere üç farklı tipte görülür.
Yırtıklı retina dekolmanı en yaygın görülen türdür ve her yaş grubundaki kişide çeşitli faktörlerle ilişkili olarak ortaya çıkabilir. Çentikli retina dekolmanı, retinanın diğer bölgelerindeki zarlar tarafından çekilmesi sonucunda oluşur ve başlangıçta belirgin bir retina yırtığı görülmeyebilir. Ancak zamanla çekilme artar ve retina yırtılması ile dekolman meydana gelebilir. Seröz retina dekolmanında ise retina altında sıvı birikimi nedeniyle retinayı alt katmandan ayıran bir durum ortaya çıkar.
Yırtılmış bir bölgede başlayan görme kaybı, zamanla tam körlüğe kadar ilerleyebilir. Bu nedenle, retina yırtılması belirtileri hakkında doğru bilgi sahibi olmak ve olası bir dekolmanı erken fark etmek önemlidir.
Retina dekolmanı olan kişilerde ortaya çıkan ilk belirtilerden biri, ışık çakmaları şeklinde tariflenen görme bozukluklarıdır. Ayrıca etkilenen gözün önünde oval veya yuvarlak şekiller, siyah veya kırmızı noktalar, örümcek ağına benzeyen görüntüler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler retina dekolmanının tipine, yırtığın konumuna ve dekolman süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Yırtıklı retina dekolmanı durumunda, sıklıkla ışık çakmaları (fotopsi) ve göz etrafında hareketli cisimler tarif edilir. Bu belirtileri gösteren hastaların yaklaşık %20’sinde retina yırtığı tespit edilir ve bu belirtilerle seyreden retina yırtıklarının %55’i tam retinal dekolmana yol açar. Ancak yırtıklı retina dekolmanı gelişen hastaların yaklaşık yarısında uzun süre belirti görülmez ve bu kişiler ilerleyen evrede görme kaybıyla birlikte hastaneye başvururlar.
Yırtıklı retina dekolmanının en yaygın nedeni travmadır, ancak göz içi kanama, retinayı besleyen kan damarlarında tıkanıklık, yaşlılık gibi birçok faktör doğrudan retinada yırtığa neden olabilir. Çentikli retina dekolmanı ve seröz retina dekolmanı ise daha spesifik nedenlere bağlı olarak gelişir.
Çentikli retina dekolmanının başlıca nedenleri arasında diyabet hastalığına bağlı retina hasarı (proliferatif diyabetik retinopati), delici aletle gerçekleşen göz yaralanmaları ve prematüre bebeklerde görülen retina hastalığı bulunur. Seröz retina dekolmanı ise inflamatuar, tümöral veya vasküler hastalıkların retina çevresinde gelişmesi sonucunda ortaya çıkar. Bu hastalıklar, retina pigment epitelinin hasar görmesine ve ardından kan dolaşımının bozulmasına yol açar. Sonuç olarak, retinanın alt kısmında sıvı birikir ve seröz retina dekolmanı gelişir. Harada hastalığı, sempatik oftalmi, ciddi yüksek tansiyon, gebelik, malign melanom, koroid hemanjiomu ve metastatik tümörler, seröz retina dekolmanının bilinen başlıca nedenleridir.
Retina yırtılması, erken dönemde fark edilmediğinde ciddi görme kaybına neden olabilen riskli bir durumdur. Katarakt ameliyatı geçirenler, YAG lazer kapsülotomi yapılmış hastalar, miyoplar, ailede göz hastalığı veya ciddi yüksek tansiyon öyküsü olanlar, ileri yaş grubundakiler, göz travması geçmişi olanlar ve daha önce retina yırtılması ameliyatı geçirenler, retina yırtığı açısından riskli grupta yer alırlar. Bu kişiler, hem potansiyel bir yırtık riskine maruz kalırlar hem de retina yırtılması sonucunda ani ve önemli görme kaybı yaşayabilirler.
Retina yırtıklarının tedavisinde sıklıkla cerrahi yöntemler tercih edilir. Bu tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alır:
Argon lazer uygulaması: Retina üzerindeki yırtıkların argon lazer ışınlarıyla onarılması işlemidir. Bu işlem, hekimin deneyimi açısından önemlidir.
Pnömatik retinopeksi (göz içi tamponad işlemi): Retina yırtığı olan hastalara uygulanan bir tedavi yöntemidir. Göz içine gaz enjeksiyonu yapılır ve hasta uygun pozisyona getirilerek retina dokusunun doğru bir şekilde yerleşmesi sağlanır. Ardından argon lazer uygulamasıyla yırtık onarılır.
Skleraya dışarıdan bası uygulaması: Retinanın gevşemesini sağlamak için gözün beyaz kısmı olan skleraya silikon şeritler yerleştirilir. Bu yöntem tek başına yeterli olmayabilir, bu nedenle argon lazerle birlikte veya vitrektomi ameliyatından sonra destekleyici bir uygulama olarak tercih edilebilir.
Vitrektomi ameliyatı: Retinadaki belirgin yırtıkları onarmak için güvenilir bir yöntemdir. Bu ameliyatla gözde bulunan vitreus sıvısı uzaklaştırılır ve nörosensoriyel tabaka ile retina pigment epiteli arasındaki açıklık kapatılır. Ameliyat öncesinde lokal veya genel anestezi uygulanabilir. Göz çevresindeki konjonktiva açılarak operasyon başlatılır ve göz içine küçük kesilerle ilerlenir. Vitreus sıvısı ve anormal yapılar temizlendikten sonra tampon özellikli çeşitli maddeler yerleştirilir. İhtiyaç halinde lazer uygulaması veya dışarıdan kriyo (dondurma) işlemi de yapılabilir. Vitrektomi ameliyatı genellikle 30 ila 90 dakika arasında tamamlanır.
